Oda na Gdańsk, 1969
Kategoria: 6. wokalno-instrumentalne
na baryton solo, głos recytujący, klarnet solo, chór mieszany i orkiestrę, sł. Jarosław Iwaszkiewicz
posłuchaj
wyk. Janusz Borowicz – bas
Tomasz Stockinger – recytator
Polski Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis
Jan Łukaszewski – przygotowanie chóru
Orkiestra Filharmonii Częstochowskiej
Tomasz Bugaj – dyrygent
obsada: baritone solo, voce recitande, coro misto, clarinetto solo, strumenti dell’ ochestra:
4 cr in fa, 3 tr in c, 3 tn, tb, tp, 2 pti, gc, gng, cmp, 2 bng, 16 vn, 8 vl, 8 vc, 8 cb.
tekst: Jarosław Iwaszkiewicz (1894 - 1980)
I
Z rozległych brzegów, z gór zielonych,
Z piosennych łach, z garbatych pól,
Spośród topoli ostrych
Jak ból,
I spośród mąk
Nieposkromionych,
I rozrzuconych łąk,
Żółtych jak onyks,
Spośród grążeli, trzcin, irysów,
Z zarośli, tarnin, berberysów,
I czaplich kit,
Sina jak świt,
Na świat wytrysła
Wisła.
Zabrała wiejską pieśń i trud,
I z miast zabrała gniew i gwar,
I pełna szarych ludzkich łez
Niosła się falą aż po próg,
Okrzykiem kos, radością par,
I niosła dym i ciężar zbóż,
I czarność brył, i siwą stal,
I tratwy przemykała w dal,
Okrętów rozkochanych młódź
Aż do twych wrót,
Miasto potężne i złe.
A ty jak wrota, złoty klucz,
Żuraw opadły na Żuławy,
Czerwienią wież sięgając tucz,
O, Gdańsku krwawy!
Trzymasz swą straż,
Obcy - a nasz,
Wspaniały, silny, rosły,
Nawa srebrzysta,
W mech obrosła,
Masztami trzystu
Wzniesiona,
Prastara
Ziemi polskiej tiara:
Wiślana Piastów korona.
Na lądzie, na Wiśle, na morzu
Ludy przed tobą się korzą.
II
Z krwi naszej obce wzniosłeś mury,
Geniuszem rasy, strojnej w chmury,
Krwią pojąc cegły, nie marmury.
Upadłeś na ziem nam zabraną,
Wzniosłeś się trudną, straszną ścianą
I twarzą patrzysz ołowianą.
O Miasto! Zimne twoje progi,
Żurawie wznosisz swe jak rogi,
Ponad Żuławy i rozłogi.
Ale się we mnie wyżej piętrzy
Od Karpat na dół, głos najświętszy,
Coraz roślejszy i gorętszy.
Wzniosły się głazy nad korytem
Wisły, jak srebrne brzmią trombity,
I koń o koń stuka kopytem.
I teraz w naszą patrzy stronę
Król August w górę podniesiony,
A morze bije mu pokłony.
(...)
rok i miejsce powstania: 1969 Częstochowa
czas trwania: ca 20’
ilość taktów: 148 + 4 odc. ad libitum (cl solo) + 1 odc. aleatoryczny ca 30”.
prawykonanie:
3 maja 1998, Częstochowa, Kościół Seminaryjny, VIII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej Gaude Mater, Koncert Polskich Prawykonań Sakralnych
Janusz Borowicz – bas
Tomasz Stockinger – recytator
Polski Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis
Jan Łukaszewski – przygotowanie chóru
Orkiestra Filharmonii Częstochowskiej
Tomasz Bugaj – dyrygent
wydania: nie wydany
nagrania:
Tomasz Stockinger – recytator
Polski Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis
Jan Łukaszewski – przygotowanie chóru
Orkiestra Filharmonii Częstochowskiej
Tomasz Bugaj – dyrygent
Płyta CD: Musica Sacra Edition 004, Warszawa 2006
[nagranie z prawykonania, 3 V 1998, Częstochowa]
rękopis: BN Mus. 4794
materiały: w posiadaniu rodziny
komentarze:
„Występują tu odcinki aleatoryczne. Uwypuklenie tekstu utworu wynika z „rozrzedzonej” faktury instrumentalnej oraz częstego prowadzenia głosów a cappella. Oda jest utworem w zasadzie jednoczęściowym, choć można w niej wyróżnić kilka zamkniętych całości. Rozpoczyna się wstępem (eksponowanym przez klarnet solo) wprowadzającym w po-ważny nastrój utworu. Motywy ze wstępu spotykamy później w partiach instrumentalnych Ody. W utworze tym można zauważyć pewne wpływy Witolda Lutosławskiego, na przykład Maestoso (strona 15 autografu) przywodzi na myśl Muzykę żałobną; można przypuszczać, iż fragment na stronie 9 autografu był inspirowany partyturami tego kompozytora (II Symfo-nia). Powierzenie instrumentom perkusyjnym częstego tremola ma niewątpliwie wpływ na uzyskanie dramatycznego nastroju Ody.”
Maria Bączyńska Rajchel, op. cit.,s.64
